وارش نیوز - سارا اسماعیلی ؛ در اندیشه سیاسی امام راحل نقش اصلی و کلیدی مردم، در مرحله تحقق حکومت ولایی می‌باشد؛ چون بدون مردم و حمایت و مشارکت همه جانبه آنها حکومتی تحقق نمی یابد.
امام خمینی (ره) در جایگاه رهبری نظام، علی رغم نفوذ فوق العاده خود و با اینکه تمام تصمیماتش به دلیل برخورداری از اعتماد عمومی با اقبال مردم مواجه می شد ولی سهم اصلی را در تحقق نظام حکومت اسلامی و تحقق و عینیت‌یابی نظام ولایت فقیه به مشارکت مردمی می‌داد فلذا در اولین گام، نوع نظام را به آرای عمومی ارجاع داد که بیش از ۹۸ درصد مردم، تشکیل نظام جمهوری اسلامی را مورد تایید قرار دادند و با انتخاب نمایندگان خود در مجلس خبرگان قانون اساسی و نهایتاً تایید آن قانون با آرای مستقیم خود، مهر تایید بر قانون اساسی زدند.
حکومت از دیدگاه امام خمینی (ره)
امام خمینی (ره) تفاوت اساسی حکومت اسلامی و ولایی با دیگر حکومت های دموکراتیک را در اسلامی بودن آن می دانستند و بیان کردند که حکومت اسلامی، نه استبدادی و نه مطلقه، بلکه مشروطه است؛ البته نه مشروطه به معنای متعارف فعلی آن که تصویب قانون، تابع آرای اشخاص اکثریت باشد، مشروطه از این جهت که حکومت کنندگان، در اجرا و اداره، مقید به یک مجموعه شرط هستند که در قرآن کریم و سنت رسول اکرم معین گشته است.
حکومت اسلامی حکومت قانون الهی بر مردم است و فرق اساسی حکومت اسلامی با حکومت‌های مشروطه سلطنتی و جمهوری در همین است؛ در اینکه نمایندگان مردم یا شاه در این گونه رژیم‌ها به قانونگذاری می‌پردازند، در صورتی که قدرت مقننه و اختیار تشریع در اسلام، به خداوند متعال اختصاص یافته است.
ارتباط حکومت با مردم
در بینش امام (ره) ، حکومت اسلامی صرف نظر از تفاوت‌های ظاهری در اهداف و آرمان‌ها، از نظر تشکیلات و ارکان نیز تفاوت های اساسی با نظام های سیاسی معاصر دارد. در این نظریه اکثریت تنها بر مدار حق ، مشروعیت می یابد و به تبع آن، وجوب اعمال ولایت نیز منوط به فراهم بودن شرایط آن و از آن جمله پذیرش عمومی مردم است که با انتخاب مستقیم و یا از طریق خبرگان منتخب ملت اعلام می‌شود. بنابراین پیوند مردم با رهبری به طور طبیعی پیوندی است اعتقادی، بنیادین و عمیق. در حکومت اسلامی برخلاف همه نظام‌های سیاسی موجود جهان، پس از تعیین رهبری و برگزاری انتخابات، مسئولیت از مردم سلب نگردیده و به خود وانهاده نمی‌شوند، بلکه حضور آنان در صحنه اجتماع و جامعه اسلامی و مشارکت در سرنوشت نظام اجتماعی یک تکلیف شرعی محسوب می‌گردد.
دیدگاه امام (ره) و مشروعیت الهی حکومت ولایی
از نظر امام (ره) ولایت مطلقه فقیه همان ولایتی است که از جانب خداوند به نبی اکرم و ائمه واگذار شده است و از اهم احکام الهی است و بر جمیع احکام الهی تقدم دارد.
در دیدگاه امام (ره) اختیارات مسئولین نظام حتی در عالی‌ترین مراتب از نسب و تنفیذ ولایت سرچشمه گرفته است. امام خمینی (ره) در عین احترام به آرای مردم، ملاک مشروعیت حکومت را قانون الهی می‌داند.
از سوی دیگر امام (ره) از حق مردم در تشکیل حکومت اسلامی غفلت نورزیده و فرمود : از حقوق اولیه هر ملتی است که باید سرنوشت و تعیین شکل و نوع حکومت خود را در دست داشته باشد و طبیعی است که چون ملت ایران بیش از ۹۰ درصد مسلمانند، باید این حکومت بر پایه‌های موازین و قاعده اسلامی بنا شود.
نقش مردم در تعیین ولایت فقیه
از این منظر، امام (ره) به طور ضمنی اعلام می‌کند که با خشونت و حکومت‌های اقتداری نمی‌توان مردم را ملزم به انجام تعهدات دینی نمود و آنها را به سوی خدا هدایت کرد بلکه تنها در شرایط مدارا با مردم و جلب رضایت آنها می‌توان احکام الهی را اجرا نمود.
بدون هیچ تردیدی نظر امام راحل در مورد جایگاه و نقش مردم در تحقق ولایت فقیه مطابق با نظریه ولایت انتصابی است و امامت و رهبری را منصوب الهی و نه مجعول دست بشر می‌داند و اساسا نفس نظریه ولایت مطلقه فقیه امام و همطرازی و همگونی اختیارات حکومتی ، امری الهی است و از اختیارات حاکم نیز منصوب و مجعول از سوی خداوند است.
نقش مردم در هدایت و نظارت بر حکومت
امام خمینی (ره) آگاهی مردم، مشارکت و نظارت همگانی آنان را بر حکومت منتخب خودشان بزرگترین امن حفظ امنیت در جامعه می‌دانستند و ایشان در پاسخ به سوال خبرنگار روزنامه گاردین که پرسیده بود اگر ساواک را منحل کنید چه تضمینی برای حفظ امنیت داخلی خواهید داشت فرمودند : آگاهی مردم و مشارکت و نظارت همگانی آنها بر حکومت منتخب خودشان خود بزرگترین ضامن حفظ امنیت در جامعه خواهد بود.
امام خمینی و دموکراسی غربی
امام (ره) تمایل چندانی در استفاده از واژه دموکراسی از خود نشان نداده‌اند و برای نشان دادن نقش و دخالت مردم در حکومت دینی بیشتر به طور مستقیم از واژه‌هایی نظیر مردم، توده‌ها و ملت استفاده کردند ولی به دلایل مختلف از واژه دموکراسی هم استفاده کردند.
امام (ره) معتقد بودند که رای مردم حتی در تعیین شکل حکومت هم موثر است، اما تکیه اصلی کلام امام بر این نکته است که شکل حکومت اسلامی مطابق با رویه رسول گرامی اسلام و بر اساس اصل ولایت است. امام خمینی (ره) در مقایسه نظام سیاسی اسلام با دموکراسی‌های متداول نظام سیاسی اسلام را بی‌نظیر و از هر نظر کامل می‌دانند به خصوص که در این نظام سیاسی علاوه بر مصالح مادی به انسان سازی هم توجه می‌شود.
امام (ره) حکومت‌های مدعی مردم سالاری که تحت عنوان فریبنده دموکراسی ظهور پیدا کرده‌اند را شبیه حکومت‌های دیکتاتوری می‌دانند و معتقدند اکثر آنها دست به فریب دادن مردم زده‌اند.
در مجموع امام (ره) به دموکراسی غرب از حیث ابهام، دروغ پردازی، عدم توجه به معنویت، عدم سنخیت با فرهنگ اسلامی و افسارگسیختگی آن اشکال دارند و نمی‌توانند آن را به عنوان الگوی مناسب برای حکومت دینی بپذیرند.
خلاصه برداشت از کلام امام خمینی (ره) این است که مراد ایشان از مقوله دموکراسی ، اعتبار رأی مردم در چارچوب قوانین اسلامی است.