ما روزانه بخشی از توانایی تطبیق چشمانمان را از دست می دهیم تا زمانی که این توانایی بطور کامل از بین برود، به این حالت پیرچشمی می گویند.  دو میلیارد نفر در سراسر دنیا درگیر این موضوع هستند؛ درست خواندید، گفتیم دو میلیارد، اگر در خصوص پیرچشمی نشنیده باشید با خود می گویید « این دو میلیارد نفر الان کجا هستند؟» قبل از شروع، بگذارید نکته ای گفته شود، علت پوشیدن عینک مطالعه و نیز دو کانونی، پیرچشمی است و با این مسئله شروع می کنم که از دست دادن قدرت تمرکز، منجر به پیرچشمی می شود. در زمان نوزادی چشم قادر است تا فاصله ی شش و نیم سانتیمتر متمرکز شود کافی بود اراده کنید در اواسط دهه سوم زندگی، حدودا نیمی از این توانایی از بین می رود حدود 10 سانتی متر یا بیشتر اما آنقدر ناچیز است که متوجه تغییری نمی شوید گرچه در اواخر دهه پنجم زندگی- نزدیک ترین فاصله ی تمرکزتان حدود 25 سانتی متر یا حتی بیشتر است از دست دادن توانایی تمرکز بیشتر از این روی استفاده از نزدیک بینی، مثل مطالعه اثر می گذارد و وقتی به 60 سالگی پا می گذارید همه چیز تا شعاع یک متری شما تار است. در حال حاضر احتمالا شما به این فکر می کنید که به نظر می رسد، اما منظورش از «شما» استعاری است و مخاطب ما فقط کسانی هستند که به پیرچشمی دچار می شوند« اما نه منظور من از «شما» این است که تک تک شما، اگر هم دچار پیرچشمی نباشید، یک روز به آن دچار می شوید . حالا قدری نگران کننده شد بگذارید بگویم که پیرچشمی در کل تاریخ بشریت با ما بوده و ما برای برطرف کردن آن کارهای زیادی کرده ایم. برای شروع بیایید فرض کنیم شما در حال مطالعه هستید اگر شما دچار پیرچشمی باشید دید شما احتمالا به این صورت خواهد بود که هر چیزی با فاصله نزدیک مثل جمله، تار خواهد بود.

 پیش به سوی راه حل ها

اول از همه عینک مطالعه این لنزها با قدرت تک دید دارند و تمرکز آنها روی اشیا نزدیک می باشد اما اشیا دور از تمرکز آنها خارج هستند و به این معنی است که باید مدام انها را با پوشیدن و نپوشیدن عقب و جلو ببرید برای حل این مسئله بنجامین فرانکلین عینک دو کانونی را اختراع کرده که امروزه با نام بایفوکال شناخته می شود و مزیت این عینک دیدن دور در زمان نگاه کردن به بالا و دیدن نزدیک موقع نگاه به پایین بود امروزه نیز نوعی لنز پروگرسیو وجود دارد که با تغییر کانون از بالا به پایین این خط را حذف میکند اما هر دو یک نکته منفی دارند اینکه میدان دید خود را در همه فواصل از دست می دهید چرا که از بالا به پایین تقسیم می شود برای درک بهتر این مشکل فرض کنید در حال پایین آمدن از یک نردبان یا پله هستید شما به سمت پایین نگاه می کنید اما پایین تار است علت چیست؟  خب شما به پایین نگاه می کنید و ان قسمت نزدیک لنز است. اما قدم بعدی خیلی نزدیک است. که به نظر شما دور می آید راه حل بعدی که به آن اشاره می کنم روش متداولی نیست  و در قالب لنزهای تماسی و جراحی لیزیک ارایه می شود و به آن مونو ویژن می گویند که کار آن متمرکز کردن چشم غالب در فاصله ی دور و چشم دیگر در فاصله ی نزدیک است مغز شما به طوری هوشمندانه سالم ترین بخش های چشم را با هم جور می کند اما هر یک از چشم ها چیزهای متفاوتی می بیند و این مساله تخمین مسافت بطور دو چشمی را سخت تر می کند پس چه نتیجه ای می گیریم؟

 ما راه حل های فراوانی ارائه دادیم اما هیچ یک جای تطابق طبیعی چشم را نمی گیرد هیچکدام از آنها به شما این امکان را نمی دهد  که واضح ببینید  اما چرا؟ برای توضیح این مسئله بیایید نگاهی به اناتومی چشم انسان داشته باشیم بخشی که اجازه ی انطباق چشم در فواصل متفاوت را می دهد لنز کریستالی نامیده می شود  ماهیچه های اطراف این لنز، باعث تفییر شکل آن می شوند  در نتیجه قدرت تطابق آن را هم تغییر می دهند این فرایند در فرد مبتلا به پیرچشمی چگونه است؟ لنز های کریستالی این افراد تا حدی سفت می شوند که در واقع دیگر تغییر شکل نمی دهند   اکنون با مروری بر همه راه حل های ذکر شده می توانیم ببینیم که همه انها در یک مورد مشترک هستند موردیکه با ویژگی چشم در تضاد است و ان هم غیرمتحرک بودن همه ی آنهاست درست مانند معادل بصری یک دزد دریایی با پای مصنوعی معادل بصری یک پای پروتزی چه می تواند باشد؟ در چند دهه گذشته شاهد ایجاد و توسعه سریع لنزهایی بوده ایم که از آنهاتحت عنوان لنزهای تطابقی یاد می شود. مدل گوناگونی از آن وجود دارند لنزهای آلوارز با قابلیت تغییر مکانیکی ، لنزهای مایع با قابلیت تغییرشکل و لنزهای کریستال مایع با قابلیت تغییر الکترونیکی و هرکدام معادلات تجاری خاص خود را دارند اما همه انها در ارائه تجربه بینایی مشترک می باشند میدان دیدی که در همه ی فواصل واضح و مشخص می باشد بسیار خب. لنزهای مورد نیاز ما دیگر وجود دارند مشکل ما حل شد، درست است؟

به این راحتی ها هم نیست لنزهای با فوکوس تنظیمی معادله را پیچیده می کنند این لنزها از کجا بدانند در چه فاصله ای باید متمرکز شوند حلال مشکلات ما عینک است تا اینکه هنگام نگاه کردن به دور، دور را ببینیم و وقت نگاه کردن به نزدیک اشیا نزدیک را بدون ذره ای درنگ کردن ببینیم موضوعی که در دانشگاه استنفورد روی آن کار شده ایجاد آن هوش دقیق درباره لنزها بود در نمونه ی اولیه از سیستم ها واقعیت مجازی و افزوده برای تخمین فاصله استفاده شد ما ردیابی داریم که مسیر نگاه را پیش بینی می کند با استفاده از این ردیاب ها مسیر نگاه مثلث بندی می شود اگرچه محض اطمینان یک سنسور راه دور نیز بکار برده شده است که این سنسور اطراف را چک می کند و فاصله را با اشیا گزارش می دهد با استفاده مجدد از مسیر نگاه فاصله را برآورد می کنیم سپس دو فاصله برآورد شده را ترکیب می کنیم اینگونه قدرت لنزها با فوکوس تنظیمی را به روز می کنیم قدم بعدی، آزمایش دستگاه روی افراد واقعی بود. 100 بیمار پیر چشمی را به کار گرفته تا هنگام استفاده از دستگاه عملکردشان را برآورد کنیم نتیجه اینکه آینده متعلق به لنزهای اتوفوکال است شرکت کنندگان واضح تر می دیدند سریع تر تمرکز می کردند و از نظر آنها این روش تجربه بهتر و راحت تری بود به بیان دیگر لنزهای اتوفوکال مانند روش های استاتیک موقع نگاه کردن تاخیر ندارند که این مساله یکی از بهترین راه حل ها برای نجات حدود دو میلیارد انسان است که دچار پیر چشمی شده اند.

مهدی یزدانی پرائی- دکترای کامپیوتر گرایش نرم افزار