به گفته کارشناسان، خاک محل ورود و خروج برخی عناصر است و چنانچه عناصر ورودی خاک به راحتی تجزیه نشده و دارای نیمه عمر طولانی باشند در خاک باقیمانده و تجمع آنها سبب افزایش غلظت آن عنصر در خاک می‌شود. 

مازندران در بین استان های کشور همواره با خاک های حاصلخیز و غنی که کشت و زرع در آن به راحتی صورت می گیرد شناخته می شود؛ تا آنجا که کشاورزی یکی از کلیدیترین شغل ها در این استان است، اما رهاسازی منابعی همچون پساب ها و فاضلاب‌های شهری و صنعتی پیش از تصفیه در اراضی، وجود کوه‌های زباله در شهرهای مختلف که به صورت کاملا غیر اصولی دفن می‌شوند و نفوذ شیرآبه‌های سمی و خطرناک امروزه نفس خاک های مازندران را به شماره انداخته است.

بر همین اساس و به اعتقاد مختصصان حوزه خاک، بخشی از خاک‌ استان به ویژه در برخی از فصول سال، با آلودگی شدید رو به رو می‌شود و بیشتر محققان معتقدند این خاک‌ها در وهله اول در کنار کارخانه‌ها و شرکت‌هایی هستند که سیستم دفع و تصفیه فاضلاب مناسبی ندارند.

افزایش غلظت و تجمع این عناصر در خاک که از آن تحت عنوان عناصر سنگین، سمی یا آلوده کننده نام برده می‌شود مبحث آلودگی خاک را مطرح کرده که پیامد آن از بین رفتن بیولوژی خاک، کاهش موجودات زنده و باکتری‌های مفید و در نهایت کاهش توان حاصلخیزی خاک می‌شود موضوعی که با زندگی کشاورزان در مازندران رابطه‌ای مستقیم دارد.

دفن غیراصولی زباله و آلودگی خاک

شاید یکی از مهم ترین عوامل آلودگی خاک در استان مازندران را بتوان دفن غیر اصولی زباله ها دانست؛ زباله هایی که هرساله و با تغییر هر مدیریتی تنها بر روی کاغذ برای آن تصمیم گیری می شود اما تاکنون هیچ اقدام موثری برای دفن اصولی این هیولای کثیف ارائه نشده و همین بی توجهی سبب شده بخشی از خاک غنی استان به دلیل وجود شیرابه های خطرناک خاصیت طلاگونه خود را از دست دهد.

بسیاری از اساتید دانشگاهی و کارشناسان این امر معتقدند که، خاک های اطراف شهرک های صنعتی به دلیل استفاده مواد آلاینده می تواند تا 90 درصد آلودگی به همراه داشته باشدبه همین دلیل باید خاک‌های استان به صورت هدفمند بررسی و با مدیریت درست جلوی استفاده بی رویه از کودها و سموم شیمیایی گرفته شده و راه کاری برای تصفیه پساب کارخانه ها و صنایع ارائه گردد تا منابع آلوده کننده خاک ساماندهی شوند.

چند روز پیش، مدیرکل محیط زیست مازندران نسبت به این امر هشدار داده بود که تنها 15 درصد از پساب‌های خانگی مازندران تصفیه می‌شوند، این سموم علاوه بر تضعیف و آلودگی خاک از طریق آب های زیر زمینی و چرخه اکوسیستم وارد محصولات کشاورزی شده و در آینده ای نه چندان دور ممکن است بیماری های جدی را در انسان ها و حیوانات ایجاد کند.

با نابودی خاک، در بهترین حالت در مازندران 30 تا 40 سال  طول می کشد تا خاک جدید تولید شود و با این تفاسیر اهمیت آن برای مردم این استان که کشاورزی مهم‌ترین رکن زندگی‌شان است بیشتر می شود.

نکته مهم دیگری که باید در این گزارش یادآور شویم این است که سموم شیمیایی مورد استفاده در مزارع و کشت زارها می تواند خاک غنی مازندران تبدیل به یک تفاله بی ارزش کند.

آلودگی خاک و رابطه آن با شوری

شاید یکی از موضوعاتی که در زمینه آلودگی خاک به ذهن ها متبادر شود این است که شوری یکی از علائم آلودگی خاک می تواند باشد اما نکته جالب توجه این است که متخصصان حوزه خاک بر این باورند شوری با آلودگی تفاوت دارد، هرچند هردو این عوامل از کیفیت خاک می‌کاهد اما اصلاح شوری  را می توان راحت تر درمان کرد.

کارشناسان می گویند وقتی خاکی شور گردد می توان از طریق آب شویی آن را مجدد با کیفیت خوبی وارد اکوسیستم کرد اما زمانی که خاکی با مواد شیمیایی،سموم و آلاینده های سنگین ترکیب شود، ابتدا باید آلودگی با مواد شیمیایی اصلاح کننده واکنش دهد و سپس با آب شویی رفع گردد که این کار هم زمان زیادی می طلبد هم مترصد هزینه های گزافی است.

همچنین اگر خاکی آلوده باشد حتی در کمترین مقدار خود،آسیب جدی به گیاهان و اکوسیستم وارد خواهد کرد اما در صورت شوری خاک مشکلی برای کشاورزی ممکن است رخ ندهد.

هرچند هنوز به نقطه بحرانی در مورد آلودگی خاک های استان مازندران نرسیده ایم اما کارشناسان معتقدند نمی توان به طور دقیق گفت، کدام نقطه از مازندران، خاک آلوده‌تری دارد اما قطعا در نگاه اول خاک‌هایی که در معرض آبیاری با پساب‌ها، آب کارخانه‌ها و صنایع هستند آلودگی بیشتری دارند، به این ترتیب برخی مناطق نزدیک به منابع آلوده کننده مانند شهرک های صنعتی، پساب کارخانه ها و صنایع در خط مقدم احتمال آلودگی خاکی قرار دارند و هرچه زودتر باید برای جلوگیری از روشن شدن آژیر قرمز برای خاک های این مناطق اقدام جدی صورت گیرد./ ایسنا